Giresun Gürcüleri ve Gürcü Kültürü

Kafkaslardan  ilk göç hareketi 1828-1859 Osmanlı-Rus harbi ile başladı. Asıl büyük göç dalgası ise, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nın (93 Harbi) ardından başladı. Rusya ve Osmanlı Devleti arasındaki göç anlaşmasıyla başlayan ve bu anlaşmanın yenilenmesiyle süren göç döneminde, Müslüman Gürcüler Artvin, Acara, Ardahan, Samsthe, Aşağı Guria bölgelerinden Osmanlı topraklarına göç ettiler. Türkiye’nin özellikle kuzey kuşağına yerleştiler. Karadeniz kıyısı boyunda, bugünkü Düzce, Rize, Giresun, Ordu, Samsun, Sinop, Amasya ve Tokat illeri bu yerlerin başında gelir. En çok nüfusu ise Ünye, Ordu, Terme ve Çarşamba yöresi almıştır. Daha batıda Bolu, Marmara Bölgesi’nde, Düzce, Sakarya, Kocaeli, Bursa ve Balıkesir illeri Çveneburi nüfusunu alan yerlerdir. Ayrıca Türkiye’de tüm illerde en az bir köy olmak koşulu ile varlıklarını sürdürmektedirler.

Giresun ilimizde ise baslıca Gürcü yerleşim yerleri şunlardır: Merkez; Anbaralan, İnişdibi Muhacir Mahallesi, Taşhan Muhacir Mahallesi, Dereli; Akkaya (Başçukur), İçmesuyu, Bulancak; Damudere, Tepeköy, Tokmaden, Yeşiltepe, Tepeören, Odadüzü, Karaağaç, Hacet, Güneyköy, Keşap; Kurbanpınarı.

Fotoğraf 1: At Üstündeki Gürcüler

GELENEK VE GÖRENEK

Doğan çocuk kız ise “papa”, erkekse pilav yapılır ve ziyarete gelen konuklara mutlaka ikram edilir. Çocuğun adını, hayattaki en büyük dede koyar. Çocuğu görmeye gelenler ocakta yanan ateşin önüne gelir ve silkelenir. Çocuk kırk günlük olmadan iki lohusa karşılaşırsa üzerilerinde taşıdıkları iğneleri takas ederler. Lohusanın ziyaretine yeni bir gelin gelirse, iki kadın yine üzerilerinde taşıdığı iğneleri takas edilir. Çocuğa ilk elbisesi bir büyüğünün kullanılmış elbisesinden dikilir. Kimin elbisesinin kumaşından zıbın giyerse ona daha bağlı olacağına inanılır. Çocuk kırk günlük olana kadar saçı kesilir. İleride saçlarının kime ait olduğu sorulur. Alınan cevap çocuğun kaderinin kime benzeyeceğini gösterir.

GİYİM

Fotoğraf 2: Gürcülerin Yöresel Kıyafetleri

Giyimde en çok kadın kıyafetleri dikkati çeker. Köy dışına çıkılmadığı takdirde göze çarpan iki tür kıyafet kullanılır. Bunlardan ilkinde başa “kudi” adı verilen fes üzerine “laçaki” diye adlandırılan yazma örtülür. Laçaki omuzlara kadar indirilerek saçlar kapatılır. Laçaki üzerine başka bir laçaki bağlanır. Alnı “tavsakideli” olarak adlandırılan beşibiryerde kaplar. Boyun kısmında “sakisuri” (yaka), boyunda “kisersakideli” (kolye) göze çarpar. “Çeketa” (kolsuz yelek)’nın altına “perangi” (gömlek) giyilir. Perangi “sedepe” (düğme)’lerle iliklenirken çeketa ip geçmelidir. Süsleme yalnız çeketadadır ve çoğunlukla geometrik motiflere rastlanır. Beldeki “tzelsartkeli” (kuşak) uçeteği tuttururken sol kısmında uçları sarkıtılır. Uçeteğin altına “şalvari” (şalvar) giyilir. Ayakta “kalamani” (çarık) vardır. Kolda “klavsakideli” (bilezik), kulakta “kursakideli” (küpe) yer alır. Giysilerde kesinlikle cep bulunmaz, bu işlevi kuşakta bulunan kese görür. Renk seçiminde pastel renkler tercih edilir. Pembe, bej ve gri daha yaygın renklerdir.

HALK OYUNLARI

Kartuli (ქართული)

Khorumi (ხორუმი)

Acharuli (აჭარული)

Partsa (ფარცა)

Kazbeguri (ყაზბეგური)

Khanjluri (ხანჯლური)

Khevsuruli (ხევსურული)

Mtiuluri (მთიულური)

Kintouri(კინტოური)

Samaia (სამაია)

Jeirani (ჯეირანი)

Karachokheli (ყარაჩოხელი)

Davluri (დავლური)