Edebiyattan Ebediyete Aziz Nesin

Mehmet Nusret Nesin ya da bilinen adıyla Aziz Nesin (d. 20 Aralık 1915; Heybeliada, Adalar, İstanbul – ö. 6 Temmuz 1995; Alaçatı, Çeşme, İzmir), mizah, kısa öykü, tiyatro ve şiir dallarında pek çok yapıtı bulunan Türk mizah yazarıdır. Babası Abdülaziz Bey Giresun‘un Şebinkarahisar ilçesine bağlı Ocaktaşı Köyündendir. UNESCO’nun yayınladığı Index Translationum adlı dünya çeviri bibliyografyasına göre Aziz Nesin, Türkçe eser veren yazarlar arasında Orhan Pamuk, Yaşar Kemal ve Nazım Hikmet’in ardından eserleri yabancı dillere en çok çevrilen dördüncü yazar konumundadır.

Aziz Nesin’in öğrenim hayatı 1924’te İstanbul Süleymaniye’deki adı daha sonra İstanbul 7. İlkokul olarak değiştirilecek olan “Kanuni Sultan Süleyman İptidai Mektebi’nin 3. sınıfına girmesiyle başladı. İki yıl Darüşşafaka Lisesi’nde okuduktan sonra, 1935’te Kuleli Askeri Lisesi’ni, 1937’de Ankara’da Harp Okulu’nu bitirip asteğmen oldu. Son olarak 1939’da Askeri Fen Okulu’nu bitirdi. Bu dönemde bir yandan da Güzel Sanatlar Akademisi Süsleme Bölümü’ne devam etti. Nesin Ankara Harp Okulu’nu bitirmesinin ardından asteğmen rütbesiyle orduya katıldı. 1941’den başlayarak II. Dünya Savaşı yıllarında iki yıl Trakya’da çadırlı ordugâhta görev yaptı. 1942’de Erzurum Müstahkem Mevkii İstihkam Taburu Bölük Komutanlığı’na atandı ve bir bomba kazasında yaralandı. Erzincan’da depremde yıkılmış bir cephaneliğin boşaltılmasıyla görevlendirildi. 1944’te Ankara’da Harp Okulu’nda açılan ilk tank kursuna katıldı.

Aynı yıl Zonguldak’ta uçaksavar top mevzileri yaptırmakla da görevlendirildikten sonra üsteğmen rütbesindeyken “görev ve yetkisini kötüye kullandığı” suçlamasıyla askerlikten uzaklaştırıldı. Babası bahçıvanlık yaparak geçimini sağladığından çalışmak zorundaydı. Bu nedenle askerlikten uzaklaştırılmasının ardından bir süre bakkallık, muhasiplik gibi işler yaptıktan sonra 1945 yılında Sedat Simavi’nin çıkardığı “Yedigün” dergisine girdi. Böylelikle Aziz Nesin’in görkemli ve bir o kadarda zorlu sanat yılları başlamış oldu. Türk ve dünya edebiyatına sayısız eser bırakan yazar, aldığı sayısız ödülle de Türk edebiyatını dünyaya duyurmayı başardı. Sanat hayatı boyunca birçok ağır suçlama ve cezalara maruz kalmasına rağmen asla yılmadı ve etrafına ışık saçmaya devam etti.

19 Mart 1990’da Ankara Sanat Kurumu’nda 75. yaşını kutlayan Nesin, 2 Temmuz 1993’de Pir Sultan Abdal etkinliklerine katılmak üzere Sivas’a gitti. 37 kişinin yaşamını yitirdiği Madımak Oteli katliamından sağ kurtuldu.

Ancak, söyleşi ve imza günü için gittiği Çeşme Alaçatı’da, (Sivas Katliamı’nın 2. yıldönümünden 3 gün sonra) 5 Temmuz’u 6 Temmuz’a bağlayan gece sabaha karşı geçirdiği kalp kriziyle hayatını kaybetti. Cenazesi Çeşme Cumhuriyet Savcısı’nın isteğiyle otopsi yapılmak üzere 6 Temmuz’da İstanbul Çapa Tıp Fakültesi’ne getirildi. 7 Temmuz 1995’de vasiyeti gereği hiçbir tören yapılmaksızın ve yeri belli olmayacak şekilde Çatalca’daki Nesin Vakfı’nın bahçesine gömüldü.

Ankara Uluslararası Film Festivali çerçevesinde verilen özel ödüllerin arasında “Aziz Nesin Emek Ödülü” verilmektedir.

Yazar bıraktığı değerli eserlerin yanı sıra eğitime destek amacıyla bir de vakıf kurmuştur. 1973 yılında Aziz Nesin tarafından kurulan Nesin Vakfı, eğitim olanaklarından yoksun çocukların topluma yararlı bireyler olarak yetiştirilmesi amacıyla kurulmuştur. 1982’den beri etkinliklerini yürüten vakıf, ailelerin onayı ile ilkokul çağı ve öncesindeki çocukları İstanbul-Çatalca’daki vakıf binasında kendi istekleriyle vakıftan ayrılana ve kendi ayakları üstünde duracak olgunluğa erişene kadar yetiştirir. Vakıf, kırk dolayında çocuğa hizmet verecek kapasiteye sahiptir.

Vakfın giderleri Aziz Nesin’in eserlerinin telif haklarıyla, gayri-menkul gelirleriyle ve bağışlarla karşılanır. 1972’den 1995’e kadar vakfı Aziz Nesin yönetmiştir. 1995’te vakfın yönetimini oğlu Ali Nesin üstlenmiştir. Ali Nesin, 2010 başında vakfın yönetimini eski vakıf çocuklarından Süleyman Cihangiroğlu’ya devretmiştir. Vakıfta Aziz Nesin’in eşyalarının sergilendiği bir müze de yer almaktadır.

Eserleri

Öyküleri (Hikayeleri)

Parti Kurmak ve Parti Vurmak (1946) Geriye Kalan (1953)

İt Kuyruğu (1955) Yedek Parça (1955)

Fil Hamdi (1956) Damda Deli Var (1956)

Koltuk (1957) Kazan Töreni (1957)

Deliler Boşandı (1957) Mahallenin Kısmeti (1957)

Ölmüş Eşek (1957) Hangi Parti Kazanacak? (1957)

Toros Canavarı (1957) Memleketin Birinde (1958)

Havadan Sudan (1958) Bay Düdük (1958)

Nazik Alet (1958) Gıdıgıdı (1958)

Aferin (1959) Kördöğüşü (1959)

Mahmut ile Nigar (1959) Hoptirinam (1960)

Gözüne Gözlük (1960) Ah Biz Eşekler (1960)

Yüz Liraya Bir Deli (1961) Bir Koltuk Nasıl Devrilir (1961)

Biz Adam Olmayız (1962) Yeşil Renkli Namus Gazı (1964)

Sosyalizm Geliyor Savulun (1965) İhtilali Nasıl Yaptık (1965)

Rıfat Bey Neden Kaşınıyor (1965) Şimdiki Çocuklar Harika (1967)

Vatan Sağolsun (1968) İnsanlar Uyanıyor (1972)

Hayvan Deyip De Geçme (1973) Seyyahatname (1976)

Büyük Grev (1978) Benim Delilerim (1979)

Ben de Çocuktum (1979) Yetmiş Yaşım Merhaba (1984)

Kalpazanlık Bile Yapılamıyor (1984) Maçinli Kız için Ev (1987)

Nah Kalkınırız (1988) Rüyalarım Ziyan Olmasın (1990)

Aşkım Dinimdir (1991) Gözünüz Aydın Efendim (1997)

Herkesin İşi Gücü Var (2005) Zübüklüğün Sonu Yok

Ah Biz Ödlek Aydınlar

Romanları

Kadın Olan Erkek (1955) Gol Kralı (1957)

Erkek Sabahat (1957) Saçkıran (1959)

Zübük (1961) Şimdiki Çocuklar Harika (1967)

Tatlı Betüş (1974) Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz (1977)

Surnâme (1976) Tek Yol (1978)

Bay Düdük (1958)

Anıları

Bir Sürgünün Hatıraları (1968) Böyle Gelmiş Böyle Gitmez I – Yol (1966)

Poliste (1967) Böyle Gelmiş Böyle Gitmez II – Yokuşun Başı (1976)

Salkım Salkım Asılacak Adamlar (1987) Rüyalarım Ziyan Olmasın (1990)

Böyle Gelmiş Böyle Gitmez II – Yokuş Yukarı (1996) Bir Vicdan Davası (1998)

Mektupları

Canım Oğlum Canım Babacığım – 1, 1994.

Canım Oğlum Canım Babacığım – 2, 1994.

Aziz Nesin – Ali Nesin Mektuplaşmaları III, Mektuplar 1994.

Aziz Nesin – Ali Nesin Mektuplaşmaları IV, Mektuplar 1995.

Aziz Nesin – Tahsin Saraç Mektuplaşmaları, Mektuplar, 1995.

Aziz Nesin – Meral Çelen Mektuplaşmaları, Mektuplar 1998.

Masalları

Memleketin Birinde (1953) Hoptirinam (1960)

Uyusana Tosunum (1971) Aziz Dededen Masallar

La Fontaine’nin Yazamadığı Masal

Taşlamaları

Azizname (1948)

Fıkra kitapları

Nutuk Makinası (1958) Az Gittik Uz Gittik (1959)

Merhaba (kitap) (1971) Suçlanan ve Aklanan Yazılar (1982)

Ah Biz Ödlek Aydınlar (1985) Korkudan Korkmak (1988)

Gezi notları

Duyduk Duymadık Demeyin (1976)

Dünya Kazan Ben Kepçe (1977)

Oyunları

Biraz Gelir misiniz (1950) Bir Şey Yap Met (1959)

Toros Canavarı (1963) Düdükçülerle Fırçacıların Savaşı (1968)

Çiçu (1970) Tut Elimden Rovni (1970)

Hadi Öldürsene Canikom (1970) Pırtlatan Bal (1976)

Beş Kısa Oyun (1979) Bütün Oyunları (Adam Yayınları) (1981)

Maçinli Kızın Evi(1959) Başarımı Karılarıma Borçluyum (1992)

Bütün Oyunları 2

Şiirleri

Sevgiye On Ölüme Beş kala Sondan Başa (1984)

Bağışla (1986) Kendini Yakalamak (1988)

Hoşçakalın (1990) Sivas Acısı (1995)

En Uzun Maraton Kimin Var ki

Tanımayacaksın

Konuşmaları

İnsanlar Konuşa Konuşa (1988)

Çuvala Doldurulmuş Kediler (1995)

Külliyat

Aziz Nesin’in Tüm Kitapları (10 Cilt), Karacan Yayınları, 1982.

Aziz Nesin üzerine yazılan kitaplar

Yetmiş Beşinci Yaşında Aziz Nesin, Alpay Kabacalı (1990)

Asılacak Adam, Demirtaş Ceyhun (1994)

“Ç” Arkadaşım Aziz Nesin, Müjdat Gezen (1995)

Aziz Nesin’li Fotoğraflar, Ataol Behramoğlu (1996)

Gömüyü Arayan Adam, Ali Nesin (1998)

Babam Aziz Nesin, Ateş Nesin (2006)

Gözyaşından Gülmeceye Aziz Nesin, Alpay Kabacalı (2007)

Aziz Nesin Ve İsveç Serüveni, Abdullah Gürgün

Aziz Nesin’li Yıllar, Meral Çelen

Aldığı ödüller

Hayatı boyunca pek çok ödül, mansiyon ve madalya ile onurlandırılan Aziz Nesin’in kazandığı bazı önemli ödüller aşağıda listelenmiştir:

1956 – Altın Palmiye, İtalya (Kazan Töreni adlı öyküsüyle)

1957 – Altın Palmiye, İtalya (Fil Hamdi adlı öyküsüyle)

1959 – Gazeteciler Cemiyeti Fıkra Ödülü

1966 – Altın Kirpi, Bulgaristan (Vatani Vazife adlı öyküsüyle)

1968 – Milliyet Gazetesi 6. Karacan Armağanı Birincilik Ödülü (Üç Karagöz adlı oyunuyla)

1969 – Krokodil Ödülü, Sovyetler Birliği (İnsanlar Uyanıyor adlı öyküsüyle)

1970 – Türk Dil Kurumu Tiyatro Ödülü (Çiçu adlı oyunuyla)

1974 – Arkın Çocuk Edebiyatı İkincilik Ödülü (Pırtlatan Bal adlı öyküsüyle)

1975 – Lotus Asya-Afrika Yazarlar Birliği Ödülü

1977 – Bulgaristan Uluslararası Gülmece Kitapları Yarışması Hitar Petar Ödülü

1978 – Madaralı Roman Ödülü (Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz adlı romanıyla)

1984 – Erkekçe Başarı Ödülü (Tülsüyü Sevmek hikâye dalında en başarılı eser)

1985 – TÜYAP Halkın Seçtiği Yılın Yazarı

1990 – Tolstoy Altın Ödülü

1990 – Viyana Tiyatro Ödülü

1991 – Rüştü Koray Armağanı

1992 – Edebiyatçılar Derneği Onur Ödülü ve Altın Madalyası

1992 – Abdi İpekçi Barış ve Dostluk Ödülü

1993 – Carl Von Ossietzky Ödülü

1993 – Dionysos Şiir Ödülü.

1994 – CPJ Uluslararası Basın Özgürlük Ödülü

1995 – Orhan Apaydın Demokrasi ve Barış Ödülü

1995 – Hiroşima Vakfı Ödülü

Kaynaklar:

https://tr.wikipedia.org/wiki/Aziz_Nesin

https://tr.wikipedia.org/wiki/Nesin_Vakf%C4%B1

https://www.nesinvakfi.org/aziz_nesin.html